
Fingerstyle, Pick & Slap | Kỹ Thuật Chơi Đàn Bass Chi Tiết
Đàn bass là một nhạc cụ tuyệt vời và độc đáo, nhưng đôi khi lại bị “lu mờ” trên sân khấu. Với sức mạnh cộng hưởng có thể rung động trái tim người nghe trong những buổi hòa nhạc, chỉ với bốn dây, đàn bass đã mở ra tiềm năng sáng tạo vô hạn cho những ai đam mê dải trầm.
Vậy, nếu bạn muốn học chơi bass thì bắt đầu từ đâu? Với tính chất vừa giai điệu (melodic) vừa tiết tấu (percussive), đàn bass mang đến nhiều phong cách chơi khác nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ba kỹ thuật cơ bản và quan trọng nhất: Fingerstyle, Pick và Slap.
Dù bạn chọn bắt đầu từ kỹ thuật nào, việc tìm hiểu cả ba sẽ giúp bạn mở rộng kỹ năng, chơi được nhiều thể loại nhạc khác nhau và mang đến cá tính riêng trong từng bass line.
Fingerstyle – Kỹ Thuật Ngón Tay
Fingerstyle là gì?
Trong số những kỹ thuật chơi bass, fingerstyle chính là phong cách đầu tiên và phổ biến nhất mà hầu hết người chơi bass đều bắt đầu. Đây là cách chơi dùng đầu ngón tay để gảy dây, tạo ra âm thanh tự nhiên, giàu cảm xúc và rất gần gũi. Fingerstyle không chỉ trực quan, dễ tiếp cận, mà còn là phương pháp quen thuộc của những nghệ sĩ chơi contrabass (upright bass).
Điểm mạnh của fingerstyle là âm thanh ấm áp, đầy đặn và giàu nhạc tính, đồng thời cho phép người chơi thêm nhiều sắc thái biểu cảm khác nhau. Khác với việc dùng pick (phím gảy), fingerstyle còn giúp bạn có thể gảy nhiều dây cùng lúc, mở ra khả năng diễn đạt phong phú hơn. Đây là phong cách cực kỳ phù hợp với các dòng nhạc như folk, blues, jazz, country, hoặc bất kỳ thể loại nào cần đến âm bass mềm mại và tự nhiên.
Cách chơi Fingerstyle.
Thực tế có nhiều biến thể kỹ thuật, nhưng nguyên lý chung là dùng đầu ngón tay hoặc móng tay để gảy dây theo hướng ngược về phía ngón cái. Khi bắt đầu, bạn nên đặt ngón cái tựa vào phần pickup, thumb rest hoặc dây E trầm để cố định vị trí tay – đây chính là “home position”.
Người mới tập thường bắt đầu với ngón trỏ và ngón giữa, sau đó khi kỹ năng phát triển có thể kết hợp thêm các ngón khác để tạo nhịp điệu và tốc độ đa dạng hơn.
Nghệ sĩ tiêu biểu
- Joe Dart (Vulfpeck): Là ví dụ điển hình về phong cách fingerstyle hiện đại. Anh nổi bật với khả năng giữ nhịp chắc chắn, kết hợp groove mượt mà và đầy năng lượng funk. Trong ca khúc nổi tiếng “Dean Town”, Joe Dart duy trì tiết tấu đều đặn chỉ bằng fingerstyle, tạo nên một bản nhạc vừa tinh tế vừa lôi cuốn.
- John Entwistle (The Who): Được mệnh danh là một trong những tay bass xuất sắc nhất trong lịch sử rock, Entwistle đã biến fingerstyle thành vũ khí đưa cây bass từ vai trò nền tảng trở thành nhạc cụ dẫn dắt. Âm bass của ông không chỉ giàu giai điệu mà còn hòa quyện nhịp nhàng với trống và guitar, tạo nên sức mạnh đặc trưng cho âm nhạc của The Who.
Pick Style – Chơi Bass bằng Phím Gảy (Pick)
Có thể bạn đã từng nghe ai đó nói: “Không thể chơi bass bằng pick đâu!” – Thực tế thì điều này hoàn toàn không đúng. Ngay từ khi cây bass điện xuất hiện và trở nên phổ biến, rất nhiều nghệ sĩ bass đã sử dụng pick (phím gảy) như một phương pháp chính để thể hiện âm nhạc.
Việc “nên” hay “không nên” dùng pick hoàn toàn phụ thuộc vào âm thanh và phong cách mà bạn muốn tạo ra. Khác với fingerstyle – vốn cho âm trầm ấm và tròn tiếng – pick tạo ra một chất âm sắc bén, mạnh mẽ và rõ ràng hơn, đặc biệt khi chơi các dòng nhạc cần nhiều năng lượng.
Đặc trưng của pick là chỉ gảy từng dây một trong mỗi lần đánh, nhưng bạn hoàn toàn có thể thử nghiệm nhiều cách gảy khác nhau để tạo ra sắc thái âm thanh đa dạng. Tùy vào vị trí bạn đánh dây (gần ngựa đàn hay gần cần đàn), âm bass sẽ thay đổi độ sáng, độ nặng và tính chất khác nhau. Đây là lý do pick style thường được các nghệ sĩ rock và metal ưa chuộng, bởi nó mang lại sức mạnh và độ “drive” rõ rệt trong giai điệu.
Cách chơi Bass bằng Pick
Nếu bạn là guitarist chuyển sang bass, thì việc dùng pick sẽ rất tự nhiên. Nhưng nếu bạn mới bắt đầu với bass, có một số nguyên tắc quan trọng cần lưu ý:
- Cách cầm pick: Đặt pick giữa ngón cái và ngón trỏ, giữ chắc nhưng không quá căng để không cản trở chuyển động.
- Đánh xuống (downstroke): Phù hợp với các riff đơn giản, mạnh mẽ.
- Đánh lên – xuống (alternate picking): Giúp bạn chơi nhanh hơn, mượt hơn và giữ nhịp ổn định.
- Ứng dụng nâng cao: Pick còn hỗ trợ bạn dễ dàng hơn trong việc chơi hợp âm (chord) trên bass hoặc tạo nhịp điệu dồn dập cho những đoạn nhạc cao trào.
Những nghệ sĩ Bass nổi bật với Pick
Roger Waters (Pink Floyd): Gắn liền với hình ảnh cây Fender Precision Bass, ông đã dùng pick gần như trong suốt sự nghiệp. Waters thường đánh dây gần ngựa đàn, tạo nên tiếng bass sâu, chắc và dày – một yếu tố làm nên phong cách âm nhạc độc đáo của Pink Floyd.
Trong ca khúc “Let There Be More Light”, Roger Waters sử dụng pick với kỹ thuật gảy dây đặc trưng, kết hợp cùng các mẫu hợp âm lạ tai để tạo nên bầu không khí psychedelic cuốn hút. Ông cũng nổi tiếng với cách kết hợp muted strings + pick để tạo hiệu ứng “tick-tock” giống đồng hồ ở phần mở đầu bài “Time”.
Slap Bass – Kỹ Thuật Slap Trên Đàn Bass
Chắc hẳn bạn đã từng nghe cụm từ: “Slap that bass!” – nhưng thực chất Slap Bass là gì?
Slap là kỹ thuật đặc trưng khi người chơi dùng ngón cái đánh mạnh vào dây, làm cho dây va chạm vào phím đàn (fretboard). Chính sự va chạm này tạo nên tiếng “slap” mạnh mẽ, dứt khoát và đầy tính gõ.
Điểm thú vị của slap là nó biến cây bass trở thành một nhạc cụ vừa giai điệu, vừa gõ nhịp, kết hợp cả melody và percussion trong cùng một âm thanh. Chính vì vậy, slap được xem là một trong những kỹ thuật đỉnh cao và đầy màu sắc nhất trên bass. Tuy nhiên, với người mới bắt đầu, slap có thể hơi khó tiếp cận, do đó bạn nên nắm vững fingerstyle và pick style trước khi luyện tập kỹ thuật này.
Cách chơi Slap Bass
Để bắt đầu, hãy tập trung vào bàn tay gảy (slap hand):
- Tư thế tay: Hãy tạo dáng “thumbs-up” (giơ ngón cái lên) rồi hơi cong các ngón còn lại vào lòng bàn tay, nhưng vẫn giữ sự thả lỏng.
- Động tác slap: Dùng phần khớp ngoài của ngón cái (gần bàn tay nhất), giữ song song với dây đàn và đánh vào phần đầu cần đàn (gần ngựa đàn). Chú ý xoay cổ tay là chính, không cần quá nhiều lực cánh tay.
- Âm sắc: Cố gắng tạo ra tiếng slap đều và chắc, luyện tập đánh từng dây riêng lẻ để có độ chính xác và sự đồng nhất.
Khi đã quen với slap cơ bản, bạn có thể kết hợp thêm:
- Muting (chặn tiếng): Dùng tay bấm nhẹ lên dây để giảm dao động, tạo hiệu ứng “cộc” thay vì âm vang.
- Popping (bật dây): Dùng ngón trỏ hoặc ngón giữa móc dây lên rồi thả mạnh, tạo âm thanh “pop” vang dội, sắc nét.
- Slap + Pop: Khi kết hợp hai kỹ thuật này, bạn sẽ có một bộ gõ hoàn chỉnh – trong đó slap đóng vai trò “kick drum” (trống bass) và pop như “snare drum” (trống snare).
Những nghệ sĩ Bass nổi tiếng với kỹ thuật Slap
- Larry Graham: Người tiên phong của Slap Bass, thường được ví như “cha đẻ” của phong cách này.
- Louis “Thunder Thumbs” Johnson: Tạo nên những đường bass groovy, chắc nịch, tràn đầy năng lượng.
- Marcus Miller: Nổi bật với phong cách slap cực kỳ mượt mà và tinh tế.
- Les Claypool (Primus): Nổi tiếng với lối chơi slap độc đáo, lập dị, thể hiện rõ trong ca khúc “My Name Is Mud”.
- Flea (Red Hot Chili Peppers): Đem slap đến đỉnh cao của rock và funk với lối chơi bùng nổ, giàu cảm xúc.
Một ví dụ điển hình là ca khúc “Time” của Pink Floyd (Roger Waters với pick) so với “My Name Is Mud” của Primus (Les Claypool với slap). Cả hai cho thấy: chỉ cần thay đổi kỹ thuật, âm sắc của bass có thể biến hóa hoàn toàn – từ sâu lắng, mạnh mẽ cho đến sắc bén, nhịp điệu và giàu tính gõ.
Hãy Luôn Vui Vẻ & Giữ Lửa Cảm Hứng!
Fingerstyle, Pick và Slap – ba kỹ thuật nền tảng này sẽ giúp bạn xây dựng một nền tảng vững chắc khi chơi đàn bass. Với “tam giác kỹ thuật” này, bạn sẽ tự tin bước lên sân khấu và chinh phục khán giả chỉ trong thời gian ngắn!
Hành trình học bass vừa thú vị vừa đầy phần thưởng. Mỗi ngày bạn kiên trì tập luyện, bạn sẽ ngạc nhiên về tốc độ tiến bộ của đôi tay cũng như khả năng sáng tạo của chính mình.
Nếu bạn vẫn còn thắc mắc về kỹ thuật bass hoặc chưa biết nên chọn loại đàn bass nào phù hợp với phong cách chơi của mình, đội ngũ tư vấn nhạc cụ tại Việt Music luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn. Chúng tôi sẽ giúp bạn tìm được cây đàn bass lý tưởng, từ những model cho người mới bắt đầu cho đến những dòng cao cấp dành cho nghệ sĩ chuyên nghiệp.
Hãy khám phá thêm các bài viết chuyên sâu tại blog Việt Music để tiếp tục hành trình làm chủ âm thanh trầm ấm và đầy sức mạnh của bass!